Co to jest CRI? Jaki wpływ ma na moje oświetlenie? Poznaj znaczenie współczynnika oddawania barw (CRI) i jego rolę w różnych projektach oświetleniowych.
Współczynnik Oddawania Barw (CRI) – co to?
Współczynnik oddawania barw, znany również jako CRI (ang. Colour Rendering Index), to jedno z podstawowych narzędzi do oceny jakości oświetlenia. Jego wartość wyrażana jest na skali od 0 dla światła monochromatycznego do 100 dla światła białego, co stanowi optymalną wartość CRI.
Współczynnik ten określa jak postrzegane są barwy oświetlonych przedmiotów i informuje nas, jak dobrze barwy są oddawane pod wpływem danego źródła światła. Wartość Ra 100 sugeruje, że oświetlane przedmioty prezentują barwy tak naturalne, jak pod światłem słonecznym.
A zatem, im wyższe CRI, tym oświetlane przedmioty wyglądają naturalniej – jak oświetlone światłem słonecznym – a im niższe CRI, tym bardziej barwy oświetlonych przedmiotów są zniekształcone i nienaturalne.
Jaki wskaźnik CRI ma słońce?
Ponieważ oddawania barw w oświetleniu sztucznym porównujemy do barw postrzeganych w świetle słonecznym, z uwagi na największą możliwą naturalność przyjmujemy, że źródło światła białego jakim jest słońce ma wartość Ra 100.
Współczynnik oddawania barw Ra a CRI
Mówiąc o współczynniku oddawania barw, możemy też spotkać się z określeniem „Ra”. Ra i CRI są używane zamiennie, gdyż dotyczą tego samego aspektu opisywania światła. W obu przypadkach jest to wskaźnik oddawania barw charakteryzujący źródło światła. Współczynnik oddawania barw Ra CRI jest mierzony w skali 1-100 i opisuje on zdolność źródła światła do rozpoznawania kolorów. 1 to światło monochromatyczne, a 100 to naturalne światło słoneczne.
Współczynnik CRI obrazuje w jakim stopniu dane źródło światła odwzorowuje rzeczywiste kolory tego samego przedmiotu w porównaniu do oddawania barw w naturalnym świetle słonecznym. Z kolei Ra wyznacza się na podstawie testowej próbki kolorów (ang. Test Color Samples), czyli zwykle 14 wybranych kolorów próbnych. Innymi słowy, Ra to nieco inny zapis CRI.
Współczynnik CRI a Komfort Widzenia i Samopoczucie
CRI nie jest istotne tylko dla specjalistów od oświetlenia. Ma również znaczący wpływ na nasze codzienne życie. Wiernie odtwarzane barwy w połączeniu z przyjemną temperaturą barwową światła mogą wpływać na nasze samopoczucie.
Przykładowo, pomieszczenie oświetlone światłem o niskim CRI może powodować dyskomfort i zmęczenie wzroku, wpływając na ogólną jakość naszego dnia. Z kolei przestrzenie oświetlone wysokim współczynnikiem CRI sprawiają, że chcemy dłużej w nich przebywać i czujemy się wypoczęci – jak w naturalnym świetle słonecznym.
CRI w praktyce: jaka wartość jest najlepsza?
Adekwatna wartość CRI zależy od celu i miejsca instalacji oświetlenia. W pomieszczeniach biurowych, gdzie precyzyjne widzenie detali jest kluczowe, wskaźnik powinien przekraczać 80. Ale jeśli chcemy optymalnie oświetlić na przykład dzieła sztuki, należy zastosować oświetlenie z Ra wynoszącym co najmniej 95.
W jakich miejscach warto stosować oświetlenie o wysokim CRI?
Oświetlenie z wysokim CRI jest zalecane w miejscach, gdzie wierność barw jest istotna dla jakości pracy. Wśród nich są gabinety stomatologiczne, salony fryzjerskie, kosmetyczne czy tatuażu, sklepy odzieżowe i galerie, markety budowlane czy muzea i galerie sztuki.
Jednak nie tylko w tych miejscach warto stosować oświetlenie o wysokim CRI. Dzięki dobremu wpływowi na samopoczucie, warto zastosować je także w urzędach, placówkach edukacyjnych i innych miejscach publicznych.
Lista najpopularniejszych źródeł światła i ich wartości
Barwy są lepiej oddawane im Ra / CRI jest wyższe. Oto wartości dla najpopulajniejszych źródeł światła w naszym otoczeniu:
- światło słoneczne, tradycyjne i halogenowe żarówki – CRI 100;
- oświetlenie LED – CRI 70-90;
- świetlówki liniowe – CRI 80-98;
- świetlówki kompaktowe – CRI 80-90;
- żarówki indukcyjne – CRI 80;
- lampy metalohalogenkowe – CRI 65-90;
- lampy sodowe wysokiego ciśnienia – CRI 24;
- lampy sodowe niskiego ciśnienia – CRI 10-20.
Oddawanie barw CRI
Zrozumienie i zastosowanie odpowiedniego współczynnika oddawania barw jest kluczowe do stworzenia optymalnego oświetlenia, wpływającego na jakość naszej pracy i komfort życia. Przy właściwym wykorzystaniu, CRI jest nieocenionym narzędziem, które pomaga nam zobaczyć świat takim, jakim jest – w pełni kolorów. Oczywiście na jakość oświetlenia wpływają także inne parametry, takie jak natężenie światła czy temperatura barwowa.